سرقت از مسجد آقابزرگ
اگر بخواهیم کاشان را معرفی کنیم تپههای سیلک با 7 هزار سال قدمت، گواه محکمی بر دیرینگی آن است؛ باغ تاریخی فین، نشان عظمت و شکوه معماری است که چشم هر بینندهای ناخواسته بوسه تعظیم بر سرپنجههای هنرمندانش مینشاند، خانهها و گذرهای تاریخی، مسجد آقا بزرگ، مسجد جامع، منار زینالدین، تیمچه امینالدوله، خانههای تاریخی عباسیان، طباطباییها، بروجردیها، عامریها و دهها اثر و بنای زیبا که اگر کاشان را موزه معماری کهن بنامیم، سخن به گزاف نگفتهایم.
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان بنای مسجد و مدرسه آقابزرگ یكی از باشكوهترین و زیباترین مساجد دوره قاجار در ایران به شمار می آید. این بنا در خیابان فاضل نراقی کاشان واقع شده است.
ساختمان این مدرسه با سرمایه شخصی به نام حاج محمد تقی خانبان طی سال های 1250تا1260 هجری قمری جهت استفاده نماز جماعت و درس و بحث داماد خود، ملا مهدی نراقی دوم، برادر ملا احمد نراقی، ملقب به آقابزرگ بنا شده و به این نام معروف شده است.
تمامی این بنا از جمله گنبد که جزو بزرگترین گنبدهای آجری است با آجر ساخته شده و تزئینات بکار رفته در این بنا عبارت است از: کاشی کاری، آجرکاری، کتیبه های نفیس گچی و کاشی، مقرنس کاری، خطاطی ثلث و نستعلیق و نقاشی، که نقاشی این مدرسه توسط استاد محمد باقر قمصری صورت گرفته است. کتیبه های خطوط مسجد توسط اساتید برجسته خوشنویس کاشان از جمله: محمد ابراهیم (جد خاندان معارفی)، محمد حسین (جد خاندان ادیب) و بسلمه های طغری توسط سید صادق کاشانی نوشته شده است.
این مسجد دارای سردر زیبایی است كه سقف آن با مقرنس های معلق گچی و نقاشی تزئین یافته و دیوارهای جلوخان از كتیبه بالای سردر تا كف تختگاه های طرفین درگاه با كاش های خشتی الوان پوشیده شده است. هیئت اصلی بنا و گنبد و بارگاه با شكوه آن به واسطه عظمت ساختمان و طرح عالی و نقشه بی نظیر به خصوص دقایق و فنون معماری اصیل ایرانی كه در آن بكار برده شده، یكی از بناهای مهم ایرانی اسلامی بشمار می رود.
پس از ورود به محوطه مدرسه، دو صحن فوقانی و تحتانی و حجره های محل سکونت طلاب و گنبد آجری با شکوه و گلدسته های دو طرف آن خود نمایی می کند. علاوه بر این دو حیاط خلوت، آب انبار بزرگ، شبستان دیگری در پشت گنبد، ساختمان مسجدی که در جنب گنبد واقع است و محراب کاشی کاری واقع در شبستان جنب گنبد که در حقیقت مجموعه ای است از هنرهای کاشی کاری، گچ بری، کتیبه نویسی، مقرنس کاری ونقاشی، از جمله متعلقات این بنای عظیم است.
مسجد آقابزرگ از نظر پلان جزو مساجدی است كه دارای سه شبستان می باشد و نكته مهم وقابل توجه در این محل تلفیق مسجد و مدرسه است. تمامی بنا با آجر ساخته شده تزئینات بكار رفته در آن جذابیت خاصی به این بنا بخشیده است.در حال حاضر متاسفانه اهالی کاشان و هنر دوستان ایران نگران حفظ این آثار ارزشمند هستند.
ساختمان این مدرسه با سرمایه شخصی به نام حاج محمد تقی خانبان طی سال های 1250تا1260 هجری قمری جهت استفاده نماز جماعت و درس و بحث داماد خود، ملا مهدی نراقی دوم، برادر ملا احمد نراقی، ملقب به آقابزرگ بنا شده و به این نام معروف شده است.
اما این همه نگرانی که دهان به دهان بین مردم شهر میپیچد به اتفاقات ناگواری برمیگردد که مردم انتظار چنین وضعی برای میراث فرهنگی شهر خود نداشتهاند؛ دزدیده شدن کوبههای در مسجد تاریخی آقابزرگ متعلق به زمان قاجاریه، شکسته شدن اشیای موزه باغ فین، دزدیده شدن کاشیهای نفیس منار زینالدین که متعلق به دوره سلجوقی است، تخریب کامل گذر تاریخی تبریزیها، تخریب گذر تاریخی باغچهچاهی، سرقت کوبههای در خانههای حقشناس و مرتضوی که از خانههای تاریخی شهر است، نمزدگی حمام فین بر اثر سهلانگاری پیمانکار و روانشدن آب روی پشتبام آن و باز نمزدگی حمام فین برای دومینبار که البته از سوی مدیر میراث فرهنگی کاشان تکذیب شد.
معاون سیاسی امنیتی استانداری اصفهان در اینباره میگوید: میراث فرهنگی، گذشته و پیشینه هر جامعهای است و ربطی به قانون ندارد. اگر کمی دقت کنیم میبینیم شهرهایی هستند که بهرغم اینکه قدمت چندانی ندارند ولی بهدنبال یافتن میراث تاریخی برای خود هستند.
محمدمهدی اسماعیلی میافزاید: حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی وظیفه همه ماست. وی با اشاره به تخصیص 11میلیارد تومان اعتبار خارج از بودجه برای میراث فرهنگی استان میافزاید: این رقم برای مرمت و بازسازی در نظر گرفته شده و شهرستان کاشان نیز از بخشی از این اعتبار برخوردار میشود.
مهندس سیفالله امینیان - مدیر اسبق میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کاشان - در گفتوگوهای گذشته خود به همشهری گفته بود: بعد از ثبت جهانی باغ تاریخی فین، ضروری است مدیریتی واحد برای باغ درنظر گرفته شود و این مدیر زیرنظر رئیس میراث فرهنگی شهر موضوعات و مسائل باغ را مدیریت کند.هنگام ثبت جهانی باغهای ایرانی در سال گذشته، یکی از موضوعاتی که در پرونده باغ فین مورد توجه بود همین مدیریت واحد برای باغ بود که هنوز این موضوع عملی نشده است.
یک منبع آگاه در کاشان که خواست نامش فاش نشود به همشهری میگوید: نمزدگی باغ فین که برای دومینبار در حمام فین رخ میدهد بهدلیل سهلانگاری کارگری است که شب جمعه گذشته شیلنگ آب را هنگام ترک کار روی پشت بام حمام باغ که گنبدی شکل است رها میکند و آب روی بام هدر میرود تا اینکه صبح روز بعد برای مخفیکردن این موضوع آنجا را با گونی و داربست پوشانده تا بازدیدکنندگان تصور کنند این قسمت از حمام بهدلیل مرمت پوشیده شده است.
وی از مسئولان سازمان میراث فرهنگی کشور خواست برای میراث کاشان دل بسوزانند و آن را با سیاست در نیامیزند. دکتر آتوسا مومنی - مدیرکل ثبت آثار تاریخی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کشور- ضمن اظهار بیاطلاعی از اتفاقات رخ داده در میراث فرهنگی کاشان از جمله باغ فین به همشهری میگوید: بهزودی پایگاه باغات جهانی در اصفهان یا شیراز تشکیل خواهد شد و این پایگاه مدیریت کلان باغات ایرانی ثبت جهانی شده را برعهده خواهد گرفت.
معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کشور درخصوص رویدادهای تخریبی در میراث فرهنگی کاشان، اینگونه اخبار را شایعه و ساخته و پرداخته تعدادی خواند که با مدیریت میراث فرهنگی کاشان مشکل دارند و اضافه کرد: این مطالب شانتاژی بیش نیست.
مهندس سیدمسعود علویان صدر افزود: در ایام عید به کاشان سفری داشتم و در این سفر از باغ فین دیدن کردم که خوشبختانه هیچ مشکلی نداشت و وضعیت آن را نسبت به 10 سال پیش بسیار مطلوبتر و راضیکنندهتر دیدم. وی نمزدگی حمام باغ فین را امری طبیعی خواند و افزود: بیتردید این اتفاق از روی عمد نبوده و سهلانگاری پیمانکار بوده که باید خود پیمانکار جبران خسارت کند.
معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری دزدیده شدن کوبههای درهای مسجد آقابزرگ کاشان را چیز مهمی ندانست! وی افزود: این کوبهها مگر چه قیمتی دارد؟! اگر در بازار بررسی کنید میبینید بیش از 50هزار تومان نیست.
وی ادامه داد: نمیتوان برای هر اثر تاریخی ماموری درنظر گرفت بلکه باید از طریق فرهنگسازی این مشکل برطرف شود
معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری دزدیده شدن کوبههای درهای مسجد آقابزرگ کاشان را چیز مهمی ندانست! وی افزود: این کوبهها مگر چه قیمتی دارد؟! اگر در بازار بررسی کنید میبینید بیش از 50هزار تومان نیست.
وی ادامه داد: نمیتوان برای هر اثر تاریخی ماموری درنظر گرفت بلکه باید از طریق فرهنگسازی این مشکل برطرف شود. دکتر محمد مهدی اسماعیلی معاون سیاسی امنیتی استاندار اصفهان معتقد است: باید اداره میراث فرهنگی کاشان را، هم در بعد مدیریتی و هم در بخش اعتباری تقویت کنیم و نیز تلاش بر این است که جایگاه سازمانی میراث فرهنگی کاشان ارتقا یابد و در بخش بودجهای هم باید بپذیریم که اشتهای میراث فرهنگی کاشان به لحاظ دامنه وسعت و گستردگیاش خیلی زیاد است و این ارقام تکافوی نیازش را نمیدهد اما تلاش میکنیم مشکلاتش را حل کنیم.
فراوری: سمیه رمضان ماهی
بخش هنری تبیان
منبع:
همشهری آنلاین/ اعظم السادات مسعودی
سایت بیتوته